Назарбаев Университетінің Тау-кен ісі және Жер туралы ғылымдар мектебі (ТІЖТҒМ) Батыс Қазақстан облысында табылған ежелгі теңіз жыртқышы – ихтиозавр қалдықтарын қалпына келтіру жобасын мақтанышпен ұсынады. Бұл жоба «Жас Геолог» қорының қолдауымен жүзеге асырылып, Қазақстандағы ең маңызды палеонтологиялық табылыстардың бірін зерттеуге бағытталған.
Ашылу тарихы
2018 жылы Бәйтерек ауданында жас геологтар тобы ұзындығы он метрден асатын ерекше сүйектерді тапты. Бұл табылған олжаны бағалауға қажетті мамандарды табу қиындық тудырғанымен, кейіннен ғалымдар сүйектердің ихтиозаврға, яғни шамамен 250 миллион жыл бұрын Дүниежүзілік мұхитта мекендеген ежелгі теңіз жыртқышына тиесілі екенін растады. Облыстық Балалар мен жасөспірімдер туризмі және экологиясы орталығының директоры Ғалым Бекқалиев бұл табылыстың бірегей және әлемдік деңгейде маңызды екенін атап өтті. Бұл жаңалықты ашуда Субботина Ольга Вениаминовна маңызды рөл атқарып, Назарбаев Университеті сияқты әртүрлі ұйымдармен келіссөздер жүргізген.
Ғылыми зерттеу және қалпына келтіру
Ихтиозаврдың түпнұсқа сүйектері Назарбаев Университетінің Жер туралы ғылымдар және тау-кен ісі мектебіне беріліп, мұнда ғалымдар ғылыми зерттеулер жүргізіп, 3D-баспа арқылы графикалық модель жасады. Бұл ежелгі теңіз жыртқышының қаңқасын дәл қалпына келтіруге бағытталған маңызды қадам болды. ЖТҒМ деканы Рэнди Хазлетт университеттің бұл қалдықтар бойынша үлкен жоспарлары бар екенін айтты. Болашақта толық қаңқаны сақтау үшін Назарбаев Университетінде музей ашу және осы ежелгі жыртқыштың ғылыми тұрғыда дәл реконструкциясын жасау жоспарланып отыр. Ресейлік жетекші палеонтологтардың бірі сүйектерді зерттеу үшін Назарбаев Университетіне келіп, ихтиозаврды «қазақстанозавр» деп атауды ұсынды, бұл табылыстың ғылым үшін маңыздылығын ерекше атап өтті.
Жобаның болашағы
Жобаның келесі кезеңінде қаңқаның жетіспейтін бөліктерін 3D сканерлеу және басып шығару жұмыстары жүргізілетін болады, бұл қалпына келтіру процесін толық аяқтауға мүмкіндік береді. Бұл технологиялар Инженерия және цифрлық ғылымдар мектебінің студенттері арқылы capstone жобалары аясында жүзеге асырылатын болады. Болашақта музейлермен ынтымақтастықты кеңейту және зерттеу нәтижелерін халықаралық ғылыми журналдарда жариялау жоспарланып отыр.
Геологиялық мұраға қосқан үлесі
Ихтиозавр қалдықтары 250 миллион жыл бұрын Батыс Қазақстан аумағының көп бөлігі мұхитпен қамтылғанын көрсетеді. Бұл жоба Қазақстанның палеонтологиялық зерттеулердегі маңызды рөлін растайды және ежелгі геологиялық мұраны зерттеуде заманауи технологияларды пайдалануға мүмкіндік береді.
«Жас Геолог» қорына жабдықтарды тапсыру
ТІЖТҒМ «Жас Геолог» қорына және Балалар мен жасөспірімдер туризмі орталығына геологиялық зерттеулерді дамытуға қосқан үлестері үшін алғысын білдіреді. 2024 жылдың 20 қазанында ЖТҒМ делегациясы, декан Рэнди Хазлетттің басшылығымен Орал қаласына келесі геологиялық жабдықтарды тапсыру үшін сапарға шығады:
- Геологиялық балғалар – 3 дана
- Жуғыш науалар – 4 дана
- Құрастырмалы күректер – 6 дана
- GPS навигаторлары – 2 дана
- Бұрғылау шлифмашинасы – 1 дана
- Лазерлік қашықтық өлшегіш – 1 дана
- Моос шкаласы бойынша минералдарды диагностикалау жиынтығы – 2 дана
Бұл жабдықтар дала зерттеулері мен оқушылар мен студенттерге арналған білім беру шеберлік сыныптары үшін пайдаланылатын болады, бұл практикалық оқытуды нығайтуға және жастарды геологиялық зерттеулерге тартуға көмектеседі.